เซลล์โปรคาริโอต (เช่น แบคทีเรียและอาร์เคีย) แตกต่างโดยพื้นฐานจากเซลล์ยูคารีโอตที่ประกอบกันเป็นสิ่งมีชีวิตรูปแบบอื่น เซลล์โปรคาริโอตถูกกำหนดโดยการออกแบบที่ง่ายกว่าที่พบในเซลล์ยูคาริโอต การทำให้เข้าใจง่ายที่สุดคือการขาดออร์แกเนลล์ภายในเซลล์ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของเซลล์ยูคาริโอต ออร์แกเนลล์เป็นโครงสร้างที่แยกจากเยื่อหุ้มเซลล์ซึ่งมีอยู่ในไซโทพลาซึมและรวมถึงนิวเคลียส ที่ซึ่งมีการเก็บรักษา คัดลอก และแสดงข้อมูลทางพันธุกรรม ไมโทคอนเดรียและคลอโรพลาสต์ซึ่งสารเคมีหรือพลังงานแสงถูกแปลงเป็นพลังงานเมแทบอลิซึม ไลโซโซมซึ่งโปรตีนที่กินเข้าไปจะถูกย่อยและมีสารอาหารอื่นๆ และเอนโดพลาสมิกเรติคูลัมและเครื่องมือ Golgi ซึ่งโปรตีนที่สังเคราะห์โดยและปล่อยออกจากเซลล์จะถูกประกอบ แบคทีเรีย ดัดแปลง และส่งออก กิจกรรมทั้งหมดที่ดำเนินการโดยออร์แกเนลล์เกิดขึ้นในแบคทีเรียเช่นกัน แต่ไม่ได้ดำเนินการโดยโครงสร้างพิเศษ นอกจากนี้ เซลล์โปรคาริโอตมักมีขนาดเล็กกว่าเซลล์ยูคาริโอตมาก ขนาดที่เล็ก การออกแบบที่เรียบง่าย และความสามารถในการเมตาบอลิซึมที่กว้างขวางของแบคทีเรียช่วยให้แบคทีเรียเติบโตและแบ่งตัวอย่างรวดเร็ว และอาศัยอยู่และเติบโตได้ในเกือบทุกสภาพแวดล้อม